Diagram Ishikawy: Proste narzędzie do identyfikacji przyczyn problemów

Diagram Ishikawy, znany również jako diagram rybiej ości lub schemat jodełkowy, to jedno z najbardziej praktycznych narzędzi w analizie problemów produkcyjnych. Stworzony przez Kaoru Ishikawę, pierwotnie służył japońskim przedsiębiorstwom do poprawy jakości procesów, a obecnie jest wykorzystywany na całym świecie w różnych branżach. Jego główna zaleta? Umożliwia wizualne i szybkie określenie przyczyn problemu w procesie produkcyjnym, np. opóźnień w zleceniach czy błędów w pomiarach.

Dzięki swojej prostocie i skuteczności, diagram ten znajduje zastosowanie w wielu obszarach – od zespołów projektowych, przez analizy w firmach produkcyjnych, aż po strategiczne planowanie w dużych organizacjach. W tym artykule dowiesz się, jak krok po kroku stworzyć diagram Ishikawy, jakie korzyści przynosi jego zastosowanie, i jak wykorzystać go w praktyce do doskonalenia procesów oraz rozwiązywania problemów.

Co to jest diagram Ishikawy?

Diagram Ishikawy to graficzne przedstawienie przyczyn problemu, które prowadzą do określonego skutku. W praktyce jest to narzędzie wizualne, które przypomina kształt rybiej ości, gdzie „kręgosłup” to problem, a „ości” to czynniki wpływające na jego powstanie. 

Główne grupy czynników dzieli się zazwyczaj według podejścia 5M:

• Man (człowiek) – błędy ludzkie, brak kompetencji, problemy komunikacyjne.
  
• Machine (maszyny) – awarie, niesprawność sprzętu, brak konserwacji.
  
• Material (materiały) – jakość, niedostępność, uszkodzenia.
  
• Method (metody) – nieefektywne procedury, brak standardów.
  
• Management (zarządzanie) – złe decyzje, brak organizacji, niewystarczające planowanie.
  

Jednak diagram jest elastyczny i możesz dostosować go do swojej specyfiki. Jeśli model 5M nie odpowiada potrzebom Twojego procesu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby dobrać własne kategorie. Mogą to być np. czynniki środowiskowe, transportowe czy technologiczne – wszystko zależy od obszaru, który chcesz przeanalizować. Dzięki temu diagram Ishikawy staje się narzędziem uniwersalnym, które możesz spersonalizować i wykorzystać w niemal każdym kontekście.

Jak stworzyć diagram Ishikawy – diagram rybiej ości ?

Tworzenie diagramu Ishikawy to prosty, ale bardzo skuteczny proces. Poniżej znajdziesz kroki, które poprowadzą Cię przez cały proces:

1. Proces zdefiniowanie problemu

Zacznij od precyzyjnego określenia problemu – skutku, który chcesz przeanalizować. Może to być na przykład opóźnienie w dostawie, uszkodzony materiał czy niezadowolenie klienta. Weryfikacja problemu jest kluczowa, aby odpowiednio zaplanować analizę. Problem zapisujesz na końcu głównej osi wykresu (strzałka skierowana w prawo, będąca „kręgosłupem ryby”), co stanowi punkt wyjścia do identyfikacji możliwych przyczyn.

2. Określenie głównych grup przyczyn

Określ główne grupy możliwych przyczyn, które mogą wpływać na dany problem. Możesz zastosować podejście 5M lub dostosować grupy do specyfiki swojego procesu. Każda z tych grup powinna być rozpatrywana jako główna „ość” wychodząca z głównej osi wykresu. To kluczowy etap, który pozwala zorganizować analizę w sposób uporządkowany i efektywny.

3. Identyfikacja przyczyn szczegółowych

Przy każdej głównej kategorii zidentyfikuj szczegółowe przyczyny. To etap, w którym kluczowe jest zaangażowanie zespołu, np. poprzez burzę mózgów, aby zebrać jak najwięcej pomysłów. Wprowadzenie takiego podejścia pozwala nie tylko na bardziej precyzyjne zrozumienie problemu, ale także na wykorzystanie wiedzy i doświadczenia całej grupy. Możesz również uwzględnić przykładowy system zarządzania, który będzie wspierał proces identyfikacji i rejestrowania tych przyczyn w uporządkowany sposób.

4. Analiza diagramu i rozwiązywanie problemów

Przeanalizuj diagram od najdrobniejszych przyczyn aż po główny problem. Zrozumienie każdego etapu, który prowadzi do danego problemu, pozwala na dogłębną analizę i identyfikację kluczowych obszarów do poprawy. Dzięki temu możesz nie tylko rozwiązać bieżące trudności, ale także doskonalić procesy i zaplanować skuteczne działania zapobiegawcze, które minimalizują ryzyko powtórzenia się problemu w przyszłości.

Przykłady zastosowania diagramu Ishikawy

Poniżej przedstawiamy rzeczywiste przypadki zastosowania diagramu Ishikawy wraz z wnioskami:

Przykład 1: Uszkodzony materiał

Problem: Materiał dostarczony do klienta jest uszkodzony.

• Człowiek / Ludzie : Zbyt małe doświadczenie, brak systematyczności, nieodpowiedni nadzór, zbyt duże tempo pracy, chaotyczny rozkład pracy itp.
• Maszyny: Utracenie danych, awaria pojazdu itd.
• Materiały: Niezgodne zamówienia, błędne faktury itd.
• Metody: Nieodpowiedni charakter pracy, niewystarczające informacje o dostawach itd.
• Zarządzanie: Zbyt mała liczba pracowników, niesprawny sposób zarządzania zespołem itd.
• Środowisko: Zbyt duża konkurencja, współpraca zespołu itp.

Przykład 2: Opóźniona dostawa

Problem: Towar nie dotarł na czas.

• Człowiek / Ludzie: kwalifikacje, brak systematyczności itd.
• Środowisko: problemy pogodowe na lotnisku, sztorm na morzu itd.
• Metoda dostawy: samolot – duże przestoje na lotnisku, statek – duże przestoje na morzu itd.
• Zarządzanie:brak nadzoru, źle przydzielone obowiązki itd.
• Problemy polityczne: wojna, złe stosunki między krajami itd.

Przykład 3: Wadliwy produkt

Problem: Produkt dotarł do klienta z defektem.

• Człowiek: brak kompetencji, brak komunikacji itd.
• Maszyny: brak przeglądu maszyny, awarie itd.
• Materiały: słaba jakość, brak zgodności z normą itd.
• Metody: zły dobór opakowania, nieodpowiednie zapakowanie itp. 
• Otoczenie: uszkodzona nawierzchnia, warunki atmosferyczne itp.

Korzyści dla przedsiębiorstwa z używania diagramu Ishikawy

Dlaczego warto korzystać z tego narzędzia? Oto najważniejsze korzyści:

1. Prostota i dostępność – diagram możesz stworzyć na kartce papieru, tablicy lub w programie graficznym.
2. Strukturalna analiza – pomaga rozłożyć problem na czynniki pierwsze.
3. Praca zespołowa – zaangażowanie zespołu sprzyja generowaniu pomysłów i buduje wspólne zrozumienie problemu.
4. Działania zapobiegawcze – umożliwia wdrożenie zmian, które eliminują problem u źródła.
5. Wszechstronność – można go stosować w dowolnym procesie, od produkcji po obsługę klienta.

Kiedy warto korzystać z diagramu Ishikawy?

Diagram Ishikawy sprawdzi się wszędzie tam, gdzie chcesz zrozumieć i wyeliminować źródło problemu. To narzędzie idealne dla:

• Menedżerów chcących poprawić efektywność procesów.
• Zespołów projektowych, które napotykają przeszkody w realizacji celów.
• Organizacji wdrażających metodologię lean manufacturing.

Podsumowanie

Diagram Ishikawy to wszechstronne i proste w użyciu narzędzie, które pomaga zrozumieć, co prowadzi do problemu w procesie. Dzięki podejściu 5M możesz systematycznie analizować przyczyny i podejmować świadome decyzje, które poprawią jakość, efektywność i organizację pracy.

Nie czekaj, aż problemy się nawarstwią – spróbuj zastosować diagram Ishikawy w swojej firmie i przekonaj się, jak wiele możesz zyskać!

Masz pytania? Skontaktuj się z nami, a chętnie doradzimy, jak zacząć.

Przeczytaj również 5 ciekawych metod optymalizacji produkcji